Op 1 augustus 2020 is de Wet Bevordering Integriteit Beoordelingen door het Openbaar Bestuur (Wet Bibob) gewijzigd. Sinds 2003 kunnen overheidsinstanties in Nederland deze wet gebruiken om onderzoek te doen naar de integriteit van de partijen waarmee zij zakendoen.
Vanaf het begin is telkens ingezet op een bredere toepassing van dit instrument, met als doel het voorkomen van het ongewild faciliteren van criminaliteit door de overheid. Zo is het ook een belangrijk instrument geworden in de aanpak van ondermijning en het versterken van de weerbaarheid van overheidsorganisaties tegen criminele invloeden. Logischerwijs is daarom veel aandacht geweest voor de recente wijziging van de wet en wat dit betekent voor het werk van gemeenten.
Wijziging Wet Bibob
Door de recente wijziging van de Wet Bibob is het voor gemeenten mogelijk geworden om meer typen aanvragen, vergunningen en transacties te kunnen toetsen. Zoals alle typen overheidsopdrachten en niet meer enkel de sectoren bouw, milieu en ICT. Dat maakt dat het nu bijvoorbeeld ook mogelijk is om aanbestedingen in de zorg te toetsen met de Wet Bibob. Verder zijn de mogelijkheden voor het opvragen van justitiële informatie in het eigen onderzoek van de gemeenten vergroot. Waardoor nu niet alleen de justitiële gegevens van de aanvrager maar ook van een financier kunnen worden opgevraagd. Dit was in de oude wet niet mogelijk en werd als een groot gemis ervaren. Als laatste zijn nu ook de erfpachttransactie en de mogelijkheid voor het Landelijk Bureau Bibob om een tip te geven aan gemeenten, toegevoegd aan de Wet. Er wordt ook nog gewerkt aan een aanvullende uitbreiding op de Wet waardoor het bijvoorbeeld mogelijk wordt voor gemeenten om elkaar te kunnen tippen over een aanvrager. Behandeling van deze zogenaamde tweede tranche staat nog niet gepland, maar wordt medio 2021 verwacht.
“Het gebruik maken van de mogelijkheden die het instrument van de Wet Bibob biedt, is belangrijk voor alle gemeenten, zowel groot als klein.”
Wat betekent dit voor gemeenten in Nederland?
De inzet van de Wet Bibob is in veel gemeenten onderdeel van het pakket aan maatregelen voor de aanpak van ondermijning. Veel gemeenten willen het instrument vaker inzetten, zeker nu de wet is uitgebreid. Mensen die werken met de Wet Bibob zullen weten dat in het uitvoeren van een Bibob-onderzoek voor de gemeente al snel veel tijd gaat zitten. Nog los van de vragen of het beleid op orde is, er voldoende capaciteit beschikbaar is, de gemeenten beschikt over expertise en is voorbereid op langdurige juridische procedures die voort kunnen komen uit de dossiers.
Toch is het gebruik maken van de mogelijkheden die het instrument van de Wet Bibob biedt belangrijk voor alle gemeenten, zowel groot als klein. Het instrument is bij langdurige inzet effectief in het beschermen van een schone economie en een veilig en leefbaar ondernemersklimaat in een gemeente. Daarbij is het ook belangrijk dat alle gemeenten het instrument benutten om te voorkomen dat mensen met verkeerde bedoelingen vertrekken naar gemeenten met wie zij zaken doen, die minder streng controleren. Een districtelijk of regionaal afgestemde aanpak kan daarbij helpen.
Druk op de BIBOB
Het doen van een goed Bibob-onderzoek kost zoals gezegd veel tijd en met een bredere inzetbaarheid van de Wet en groeiende belangen in de aanpak van ondermijning, gaat de druk op Bibob-medewerkers alleen maar groeien. Bovendien verschilt het niveau waarop gemeenten bezig zijn met de inzet van de Wet Bibob erg sterk tussen gemeenten. Sommigen zijn expert in het doen van onderzoeken en delen hun ervaring en expertise met andere gemeenten, soms delen zij zelfs hun capaciteit. Maar er zijn ook gemeenten die worstelen met de vraag wat ze met Bibob kunnen? Welk doel zij daarbij hebben? Hoe zij dat organiseren? En wat zij daar voor nodig hebben? Bij MB-ALL hebben wij veel ervaring met het begeleiden van gemeenten in alles wat bij werken met de Wet Bibob komt kijken. Bijvoorbeeld het opstellen van een beleidsadvies, maar ook het leveren van expertise en capaciteit om de Bibob-onderzoeken uit te voeren. Voor gemeenten die al verder zijn in het werken met de wet Bibob bieden wij ook coaching aan van de gemeentelijk Bibob-medewerkers. Weten wat MB-ALL voor u kan betekenen op gebied van de Wet Bibob? Neem contact met ons op.
Resultaat
Het resultaat is dat er meer begrip is ontstaan bij de bezwaarmaker voor de keuzes die gemaakt zijn bij het introduceren van de vergunningplicht en het beleid en dat bij de gemeente een beter beeld is ontstaan van de woon- en leefsituatie in deze wijk. Bezwaarmaker heeft vervolgens besloten haar bezwaar in te trekken waardoor zowel de gemeente als bezwaarmaker zich de nodige kosten en moeite bespaard hebben van een langlopende juridische procedure terwijl dit ook de onderlinge verstandhouding ten goede is gekomen. Een klassieke win-win.
Bezwaarmaker heeft informatie gedeeld over panden waar arbeidsmigranten wonen en waar geen vergunning is verleend. Deze panden zijn door toezichthouders van de gemeente gecontroleerd waarna de eigenaren – indien van toepassing – zijn aangesproken op het gebruik van hun pand. Uiteindelijk ging het om 1 pand waar geregeld overlast vandaan kwam en waar een vergunning voor is verleend. De beheerder van dit pand – met wie vanuit de gemeente contacten worden onderhouden – is hierop aangesproken en heeft dezelfde week nog actie ondernomen door de bewoners een laatste waarschuwing te geven. Hierna is het rustig gebleven.
Het feit dat een vergunning waar misbruik van gemaakt wordt ook kan worden ingetrokken zorgt bij de klagers ook voor meer begrip en bij de beheerders voor een betere selectie aan de voorkant als zij overeenkomsten aangaan met uitzendbureaus.
